Agbeyewo oriki Egba ati awon olu-ilu abe re

Adeosun & Oyekunle, Hezekiah Olufemi & Bolanle

Agbeyewo oriki Egba ati awon olu-ilu abe re

Files

Akungba Jornal 2.pdf (2.14 MB)

Date

2018-04

Authors

Adeosun & Oyekunle, Hezekiah Olufemi & Bolanle

Publisher

Dept of Linguistics & Language, Adekunle Ajasin University

Abstract

Ọ̀pọ̀lọpọ̀ ni iṣẹ́ tó wà lórí oríkì, gẹ́gẹ́ bí ọ̀kan lára ewì alohùn Yorùbá, bẹ́ẹ̀ náà ni a ní oríṣiríṣri àgbàsílẹ̀ lórí oríkì àwọn èyà tí à ń pè ní Ẹ̀gbá láààrin àwọn Yorùbá. Yàtọ̀ sí àwọn rẹ́kọ́ọ̀dù láti ọwọ́ Suleiman Ayílárá (Ajóbíewé), Ọlátúbọ̀sún Ọládàpọ̀, àti àwọn mìíràn, kò tí ì sí àgbàsílẹ̀ oríkì Ẹ̀gbá àti ti àwọn olú ìlú abẹ́ rẹ̀ ní kíkún, kò sì tí ì sí iṣẹ́ ìtúpalẹ̀ kankan tó hàn sí aṣèwádìí yìí tó gùn lé tíọ́rì ìmọ̀-ìlò-àmì-ajẹmáwùjọ lórí wọn. Àìfi béè kà àwọn ewì alohùn Yorùbá sí, pàápàá oríkì, ló gún wa ní kẹ́ṣẹ́ inú fún iṣẹ́ yìí. Èròngbà iṣẹ́ yìí ni láti dí àlàfo tó wà lórí àìsí ọ̀pọ̀ iṣẹ́ lórí oríkì Ègbá àti àwọn olú-ìlú abé rè. Ọgbón ìṣèwádìí tí a mú lò ni ṣíṣe àgbàjọ ìtàn orírun àti oríkì àwọn Ẹ̀gbá ní ìjọba ìbílẹ̀ Gúúsù Abẹ́òkúta, Àríwá Abẹ́òkúta àti Ọbáfẹ́mi Owódé, níbi tí a ti lè rí àwọn olú ìlú Ẹ̀gbá mẹ́rẹ̀ẹ̀rin; Aké, Òkè-ọnà, Àgùrá àti Òwu, a sì yan abẹ́nà-ìmọ̀ márùn-ún tí ọjọ́ orí wọn wà láàárín ọgọ́ta sí ọgọ́rùn-ún ọdún. A ṣàmúlò tíọ́rì ìmọ̀-ìlò-àmì-ajẹmáwùjọfún ìtúpalẹ̀ àwọn oríkì tí a gbà. Ìmọ̀ ìlò-àmì-ajẹmáwùjọ jẹ́ ẹ̀ka lábẹ́ ìmọ̀-ìlò-àmì tó ń wádìí ìṣe ẹ̀dá tó lápẹẹrẹ nínú àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ ajẹmáwùjọ àti ajẹmáṣà, tí ó sì ń gbìyànjú láti ṣàlàyé ìfúnnítumọ̀ gẹ́gẹ́ bí ìṣe àwùjọ. Tíọ́rì yìí pín sí ọ̀nà méjì gbòógì; ọ̀gangan-ipò-ìṣẹ̀lẹ̀ àti ọ̀gangan-ipò-àṣà. Ọ̀gangan-ipò-ìṣẹ̀lẹ̀ ní tirẹ̀ ní ọmọ mẹ́ta ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ lábẹ́; orí-ọ̀rọ̀-afọ̀, ìṣọwọ́ṣafọ̀ àti ọ̀nà ìgbàṣafọ̀. Ìṣàmúlò tíọ́rì yìí ló fún iṣẹ́ àkànṣe yìí ní àǹfààní láti ṣe àfàyọ àwọn ìṣe ẹ̀dá kọ̀ọ̀kan, tí a sì tún ṣe ìfúnnítumọ̀ tòótọ́ fún àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ inú àwọn oríkì náà. Iṣẹ́ yìí ṣe àkíyèsí pé oríkì Yorùbá jẹ́ ọ̀nà pàtàkì tí ènìyàn lè gbà tọpinpin orírun ẹnìkan, ìdílé, tàbí ìlú kan. Ṣùgbọ́n àwọn ènìyàn kò ka oríkì àti àwọn ewì alohùn Yorùbá tó kù sí mọ́, pàápàá àwọn ọmọ bíbí ilẹ̀ Yorùbá gan-an. Àpilẹ̀kọ yìí dábàá kí a túbọ̀ tẹra mọ́ àgbàjọ, ṣíṣe àkọsílẹ̀ àti ìtúpalẹ̀ àwọn ewì alohùn Yorùbá, kí wọ́n má baà lọ sí òkun ìgbàgbé.

Description

NIL

Keywords

Oriki Egba,, Imo ilo-ewi ajemawujo

URI

http://hdl.handle.net/123456789/1698

Full item page

Agbeyewo oriki Egba ati awon olu-ilu abe re

Files

Date

Authors

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Abstract

Description

Keywords

Citation

URI

Collections